ENGLISH VERSION BELOW.

Rod Dreher is journalist, auteur en cultuurcriticus. Hij schreef de bestsellers The Benedict Option, Live Not by Lies en Living in Wonder. Als orthodox christen woont Dreher in Boedapest en runt hij een populaire Substack. Het Custodes Instituut interviewde hem over de suïcidale neigingen van het Westen, het christendom en de toekomst van het conservatisme.

Veel van uw werk gaat over het redden van een stervende westerse beschaving. Hoe zou u de crisis beschrijven waarmee de westerse wereld geconfronteerd wordt?

ROD DREHER: ‘Ik denk dat wij de meest zware crisis voor het voortbestaan van het Westen doormaken sinds de val van het West-Romeinse Rijk. Paus Benedictus XVI was de eerste die dat zei. En hij heeft gelijk. Naar mijn mening ligt de kern van het probleem in het verlies van het christelijk geloof als fundament van westerse samenlevingen. Maar het is meer dan dat.’

‘We zien de ontbinding van verschillende westerse volkeren door massamigratie, die werd toegestaan en gefaciliteerd door de heersende klassen in verschillende landen, evenals door de trans-Europese heersende elite in Brussel. Het is verbazingwekkend om te zien hoe een beschaving zo’n zelfmoord pleegt.’

Hoe pleegt het Westen “zelfmoord”?

‘Ik vrees dat de westerse wereld in een pre-totalitaire situatie verkeert. Veel van de tekenen die Hannah Arendt beschreef als indicaties van een pre-totalitaire samenleving, zijn vandaag de dag aanwezig. De belangrijkste hiervan zijn radicaal individualisme en atomisering, die alleen maar worden versneld door sociale media en kunstmatige intelligentie.’

‘Onder jonge blanke mannen aan de rechterkant is er nu een bereidheid om antisemitisme te omarmen, of op zijn minst ermee te flirten. Dat is natuurlijk geen grap, maar ik denk dat velen ervan genieten om progressieven te ergeren, die hen jarenlang vertelden dat ze waardeloos zijn omdat ze blank en mannelijk zijn. Ik kan de woede die ze voelen begrijpen.’

‘In haar boek uit 1951, The Origins of Totalitarianism, waarschuwde Arendt voor mensen die de pilaren van hun beschaving afbreken voor het eenvoudige plezier om te zien hoe degenen die waren uitgesloten, naar binnen stormen. De linkerzijde doet dat al geruime tijd. Nu, in plaats van het Westen en onze christelijke en filosofische wortels te verdedigen, zie ik iets parallel ontstaan aan de rechterkant. En ik ken geen oplossing zonder reconversie naar het christendom.’

In Live Not by Lies waarschuwt u dat de liberale democratie kan transformeren in een “zachtere, therapeutische vorm van totalitarisme.” Wat bedoelt u met dit “zachte” totalitarisme?

‘In 2015 werd ik voor het eerst benaderd door immigranten naar Amerika die tijdens de Koude Oorlog voor het communisme waren gevlucht. Ze vertelden me dat wat ze tien jaar geleden in Amerika zagen opkomen, hen deed denken aan wat ze hadden achtergelaten. Ze voelden in hun botten dat er iets bekends en spookachtigs aan het ontstaan was. Ik leerde van hen dat een samenleving waarin je niet kunt zeggen wat je echt denkt zonder bang te zijn je baan te verliezen, niet echt vrij is.’

‘Het Sovjetmodel was hard totalitarisme. We hebben geen Goelags, en de politie zal je niet martelen voor het hebben van de verkeerde mening. Maar er zijn manieren waarop bedrijven, de academische wereld en de media mensen conditioneren om nieuwe ideeën te accepteren. Deze nieuwe woke-waarheden hebben meestal te maken met ras, geslacht en gender, maar ook met andere kwesties, zoals migratie.’

‘Ons wordt verteld dat overheden het spreken en het denken van mensen willen controleren om kwetsbare minderheden te beschermen. Bijvoorbeeld, de EU reguleert online haatspraak via de Digital Services Act. Het verhaal is dat de EU-commissarissen het vrije spreken willen controleren om de democratie te redden en kwetsbare minderheden te beschermen. Maar het is duidelijk dat dit in feite een machtsgreep is. Ze doen het vanuit een therapeutisch, medelevend standpunt. Het is een vorm van “bewapende compassie”.’

‘Zoals René Girard in 2000 schreef, heeft de nadruk op zorg voor slachtoffers, die altijd krachtig is geweest in het westerse denken, zich versneld tot het punt dat het omslaat in totalitarisme. Met andere woorden: we moeten onze vrijheden opgeven om het slachtoffer te beschermen.’

Uw voorgestelde oplossing — waarheidsgetrouw leven en niet liegen — klinkt eenvoudig.

‘Het is eenvoudig om te zeggen, maar moeilijk om te doen, omdat waarheidsgetrouw leven ernstige gevolgen kan hebben. Het kan je je baan kosten, je vrienden, je bedrijf, of uiteindelijk je vrijheid. Maar het alternatief is een passieve vorm van slavernij om lijden te voorkomen.’

‘In zijn laatste communiqué in 1974, voordat hij uit de Sovjet-Unie werd verbannen, zei Aleksandr Solzjenitsyn tegen zijn volgelingen: leef niet met leugens. Hij zei dat het onrealistisch is te denken dat we naar het Rode Plein kunnen gaan en roepen: “Down with communism!” Dat zal niet gebeuren. Maar er zijn dingen die wij allemaal kunnen doen; we kunnen weigeren deel te nemen aan de leugen.’

‘Als je in een vergadering de waarheid niet kunt spreken, ga dan niet. Onderteken niets waarvan je niet gelooft dat het waar is. Deze kleine vormen van verzet ondermijnen langzaam het systeem dat op leugens is gebouwd.’

Omvatten zulke vormen van verzet het aanspreken van transgenderpersonen met hun biologische voornaamwoord, zelfs als dat gevoelens kan kwetsen?

‘Ik geloof niet in bewust onbeleefd zijn. Ik ga niet met opzet een transpersoon beledigen, maar ik ga ook niet het voornaamwoord gebruiken dat zij willen dat ik gebruik. Links en de transbeweging hebben van voornaamwoorden een test gemaakt om te bepalen of je een goed of slecht persoon bent. Ik weiger dat spel mee te spelen.’

‘Ik zou duidelijk maken dat je mij niet kunt dwingen te liegen, omdat deze leugen de lichamen en levens van vele mensen heeft vernietigd, vooral jonge mensen en kinderen, en dat nog steeds gebeurt. Ik hoop dat ik nooit gemeen ben geweest om gemeen te zijn, maar ik moet zeggen wat ik geloof dat waar is over sekse en gender.’

Dit jaar noteerde de katholieke kerk in Frankrijk een stijging van 45 procent in doopsels ten opzichte van het voorgaande jaar. In Engeland steeg het jeugdbezoek aan de kerk van vier procent naar zestien procent in zes jaar. Wat veroorzaakt de heropleving van religie onder jongeren?

‘Dat heeft ook mij verrast. Ik geloof dat er een diepe spirituele honger is onder de jongere generatie. In 2022 werd ik benaderd door een jonge anglicaanse seminarist. Hij wist dat ik een boek schreef over de “herbetovering” dat uiteindelijk Living in Wonder zou worden. De seminarist vertelde dat hij dacht dat hij iets wist dat ik niet wist. Hij zei: ‘Jouw generatie denkt dat de grote vijand van het christendom atheïsme is. Maar voor mijn generatie is dat het occulte.’” Hij vertelde verder dat jongeren op zoek zijn naar ervaringen van mysterie om zich te verbinden met iets groters dan zichzelf. Daarom wenden ze zich tot verschillende vormen van het occulte.’

‘Hoewel deze trend verontrustend is, vormt ze ook een kans voor kerken. De Britse historicus Tom Holland wijst op het belang van het behoud van de “vreemde” kant van het christendom. Het geloof roept je uit jezelf, geeft je een avontuur en een gevoel van mysterie. We hebben binnen onze tradities alles wat we nodig hebben. We moeten ze enkel opnieuw claimen.’

Als onderdeel van jouw doel om het Westen opnieuw te “betoveren”, heb je in je boek uit 2017, The Benedict Option, de “Benedictus-optie” populair gemaakt. Wat is dit idee?

‘De Benedict Option is een strategie om als trouwe christenen te leven in een post-christelijke tijd. Het is een antwoord op de vraag hoe we ons geloof kunnen vasthouden in een tijd waarin zoveel mensen het verliezen en waarin we in een cultuur leven die op vele manieren anti-geloof is. Ik stel voor dat we kijken naar het voorbeeld van Benedictus van Nursia uit het begin van de zesde eeuw.’

‘Hij richtte het westerse kloosterleven op. Na de val van het Romeinse Rijk probeerde Benedictus te ontdekken hoe je een trouw christelijk leven in gemeenschap kon leiden. Wat hij schreef, de Regel van Sint Benedictus, is een gids voor leven in een kloostergemeenschap. In de daaropvolgende eeuwen verspreidde de Benedictijner beweging zich als een lopend vuurtje door het chaotische, wilde en gevaarlijke West-Europa. Langzaam begonnen de monniken het gebied weer te civiliseren.’

‘Wij, leken-christenen, worden niet geroepen om monnik te zijn. Maar ik denk dat leken die in de 21e eeuw leven, kunnen leren van de Benedictijnen en hun principes kunnen aanpassen aan onze manier van leven vandaag.’

Is een model gebaseerd op het monnikenleven niet gewoon een terugtrekking uit de samenleving?

‘Ik kreeg veel tegenstand van mensen die de Benedict Option een terugtrekking noemden. Maar dat is het niet, omdat er nergens anders heen te gaan is. Het gaat erom te leren hoe je christen kunt zijn en hoe je dat geheugen van generatie op generatie kunt bewaren. We moeten ons strategisch terugtrekken in ons gebedsleven en in de christelijke gemeenschap, zodat we, als we de wereld ingaan die steeds meer post-christelijk wordt, Christus trouw kunnen vertegenwoordigen. En zodat we voor Hem kunnen lijden als dat nodig is.’

Je woont nu in Boedapest, waar je fellow bent aan het Danube Institute. Wat heeft je daar gebracht?

‘Ik kwam voor het eerst in 2021 naar Hongarije voor een drie maanden durend fellowship. Tijdens die periode ontdekte ik dat het land vrijwel niets lijkt op het beeld dat in de westerse media wordt geschetst. Viktor Orbán ontving mij en enkele andere sprekers die op een conferentie hadden gesproken. We konden hem alles vragen, en hij antwoordde met groot inzicht en vaardigheid. Aan het einde van de bijeenkomst zei hij dat hij wilde dat wij Boedapest zouden beschouwen als de intellectuele thuis van conservatieven. Ik vond dat een mooi idee, maar wist niet echt wat het betekende.’

‘Nu weet ik het wel. Orbán geeft hoop door zijn leiderschap, terwijl hij vecht tegen de ideologische dictaten die uit Brussel en de gevestigde media en academische instellingen komen. Ik ben het niet altijd met alles eens dat hij doet, en Hongarije is niet het Eiland Paradijs, maar Orbán laat zien hoe effectieve rechtse-nationalistische politiek eruit kan zien.’

Zijn er ook vormen van nationalisme waarvoor je wil waarschuwen?

‘Ja, en de Europese geschiedenis zit natuurlijk vol voorbeelden. De diepe afkeer van nationalisme die je ziet bij de linkerzijde na de oorlog, komt voort uit de verschrikkelijke ervaringen van Europa in de eerste helft van de 20e eeuw. Ik denk dat we altijd moeten opletten dat nationalisme niet uit de hand loopt. Tegelijkertijd is het een overreactie om mensen te leren dat ze bang moeten zijn om trots te zijn op hun eigen land en tradities. Van je land en je tradities houden betekent niet dat je iedereen anders moet haten.’

‘Ik woon in Hongarije, en ik vind het geweldig om te zien hoe trots Hongaren op hun land zijn. Ik heb me daar nooit door bedreigd gevoeld. Het is vreemd om Duitsland of het Verenigd Koninkrijk te bezoeken en te zien hoe mensen bang zijn voor nationalisme. Europese heersende elites haten zichzelf en verheerlijken niet-Westerse migranten als een manier om daarmee om te gaan. Als je jezelf haat, zul je jezelf doden. En het lijkt er inderdaad op dat de Europese beschaving langzaam zelfmoord pleegt.’

Je hielp mee met de lancering van de politieke carrière van JD Vance door de popularisering van zijn boek Hillbilly Elegy. Tezelfdertijd is je vriend en columnist van The New York Times, David Brooks, een fel criticus van de Trump-regering. Brooks stelt dat Trump goed is in het vernietigen van linkse instituties, maar geen conservatief is die deze kan heropbouwen. Bent u het met hem eens?

‘David Brooks is hier grotendeels correct. Trump is een vernietiger. Ik ben nooit een grote fan van hem geweest. De helft van wat hij zegt, is schandalig en doet me meestal met mijn ogen rollen. Maar acht jaar nadat hij voor het eerst werd verkozen, realiseer ik me dat we een man als hem nodig hadden om de muren van de gevangenis van elite-respectabiliteit neer te halen, die zelfs Republikeinen ervan weerhielden iets anders te zijn dan “gecontroleerde oppositie”.’

‘Ik denk dat de twee presidentschappen van Trump de weg vrijmaken voor heropbouw. JD Vance is de bouwer. Hij is intelligent, gedisciplineerd, katholiek en vertegenwoordigt een nieuwe generatie. Vance zal niet alleen de erfenis van Trump erven, maar ook het beste ervan meenemen: een goed functionerend nationalisme, een heropleving van liefde voor het gezin en respect voor het geloof. Hij is onze beste hoop op herstel als beschaving.’

***

ENGLISH VERSION

Rod Dreher is a journalist, author, and cultural critic. He wrote the bestsellers The Benedict Option, Live Not by Lies, and Living in Wonder. An Orthodox Christian, Dreher resides in Budapest and runs a popular Substack. The Custodes Institute interviewed him on the West’s suicidal tendencies, Christianity and the future of conservatism.

Much of your work has focused on saving a dying Western civilization. How would you describe the crisis the Western world is facing?

ROD DREHER: ‘I think that we are experiencing the most definitive crisis for the survival of the West since the collapse of the Western Roman Empire. Pope Benedict XVI was the first to say that. And he’s right. In my view, the core of the problem is the loss of the Christian faith as the foundation for Western societies. But it’s more than that.’

‘We are witnessing the dissolution of distinct Western peoples due to mass migration that has been permitted and facilitated by the ruling classes in various nations, as well as the trans-European ruling class in Brussels. It’s astonishing to see a civilization commit suicide.’

How is the West “committing suicide?”

‘I fear that the Western world is in a pre-totalitarian situation. Many of the signs that Hannah Arendt said indicate a pre-totalitarian society are present today. The most important of these are radical individualism and atomization, which are only being accelerated by social media and artificial intelligence.’

‘Among young white men on the right, there is now a willingness to embrace, or at least flirt with, anti-Semitism. It’s not a joke, but I think many of them enjoy pissing off liberals who have told them for years that they’re worthless because they’re white and male. I can understand anger they feel.’

‘In her 1951 book The Origins of Totalitarianism, Arendt warned against people who would tear down the pillars of their civilization for the simple pleasure of watching those who had been excluded rush in. The left has been doing that for quite some time. Now, rather than defending the West and our Christian and philosophical roots, I see a parallel arising on the right. I don’t know a solution that doesn’t involve reconversion to Christianity.’

In Live Not by Lies, you warn that liberal democracy can transform “into a softer, therapeutic form of totalitarianism.” What do you mean by this “soft” totalitarianism?

‘Back in 2015, I was first approached by immigrants to America who had fled communism during the Cold War. They told me that what they saw emerging in America ten years ago reminded them of what they had left behind. They sensed in their bones that something familiar and haunting was arising. I learned from them that a society in which you cannot say what you really think without fear of losing your job is not free.’

‘The Soviet model was hard totalitarianism. We don’t have gulags, and the police won’t torture you for having the wrong opinion. However, there are ways in which businesses, academia, and the media are conditioning people to accept new orthodoxies. These new woke truths usually have to do with race, sex, and gender but also with other issues, such as migration.’

‘We are told that governments want to control people’s speech and thought to protect vulnerable minorities. For instance, the EU is regulating online hate speech through the Digital Services Act. These commissars from the EU who want to control speech are allegedly doing so to save democracy and protect vulnerable minorities. Yet, it’s transparent that this is entirely a power grab. But they’ve done it from a therapeutic, compassionate point of view. It’s a form of weaponized compassion.’

‘As René Girard wrote in 2000, the emphasis on caring for victims, which has always been powerful in Western thought, has accelerated to the point of tipping over into totalitarianism. In other words, we must surrender our liberties to protect the victim.’

Your proposed solution of living in truth and not by lies, sounds simple.

‘It’s simple to state but hard to do because living in truth could have serious consequences. It could cost you your job, your friends, your business, or, ultimately, your liberty. The alternative is to accept a passive form of slavery to avoid suffering.’

‘In his final communiqué in 1974, before he was exiled from the Soviet Union, Aleksandr Solzhenitsyn told his followers to live not by lies. He said it’s unrealistic to think that we can go to the Red Square and shout “Down with communism!” That won’t happen. But there are things that all of us can do. We can refuse to participate in the lie.’

‘If you cannot speak truth in a meeting, don’t attend. Don’t sign something you don’t believe is true. Such little acts of resistance slowly undermine the system built on lies.’

Would such acts of resistance include addressing transgender people with their biological pronoun, even if it might cause offense?

‘I don’t believe in being gratuitously rude. I’m not going to go out of my way to insult a trans person, but I’m also not going to use the pronoun they want me to. The left and the trans movement have made pronouns a litmus test for whether you’re a good or a bad person. I refuse to play that game.’

‘I would make it clear that you cannot compel me to lie, because this lie has destroyed the bodies and lives of many people, especially young people and children, and it’s still happening. I hope I haven’t been mean just for the sake of being mean, but I have to bear witness to what I believe to be true about sex and gender.’

This year, the Catholic Church in France recorded a 45 percent increase in baptisms compared to the previous year. In England, youth church attendance increased from four percent to sixteen percent over six years. What causes the resurgence of religion among youth?

‘It even surprised me. I believe there is a profound spiritual hunger among the younger generation. In 2022, I was approached by a young Anglican seminarian. He knew that I was writing a book about re-enchantment that would become Living in Wonder. The seminarian told me he bet he knew something I did not. He said, “Your generation thinks the great enemy of Christianity is atheism. But for my generation, it’s the occult.” He went on to explain that young people seek experience of mystery to connect with something greater than themselves. So, they’re turning to various forms of the occult.’

‘While this trend is frightening, it is also an opportunity for churches. British historian Tom Holland has pointed to the importance of keeping Christianity weird. The faith calls you out of yourself, giving you an adventure and a sense of mystery. We have everything we need within our traditions. We just need to reclaim them.’

As part of your goal to re-enchant the West, you popularised the “Benedict Option” in your 2017 book of the same name. What does this idea entail?

‘The Benedict Option is a strategy for living as faithful Christians in a post-Christian era. It is an answer to the question of how we can hold onto the faith in a time when so many people are losing it and when we live in a culture that is anti-faith in many ways. I argue that we should look to Benedict of Nursia’s example from the early sixth century.’

‘He founded Western monasticism. After the fall of the Roman Empire, Benedict set out to figure out how to live a faithful Christian life in community. What he wrote, The Rule of Saint Benedict, is a guide for living in a monastic community. Over the next few centuries, the Benedictine movement spread throughout chaotic, wild, and dangerous Western Europe like wildfire. Over time, the monks began to civilize the region again.’

‘We lay Christians aren’t called to be monks. However, I think lay Christians living in the 21st century should learn from the Benedictines and adapt their principles to our ways of life today.’

Is a model based on monasticism not a retreat from society?

‘I received a lot of pushback from people who called the Benedict Option retreatist. It’s not, because there’s nowhere else to go. It’s about learning how to be Christian and how to keep that memory alive from generation to generation. We must retreat strategically into our prayer lives and into the Christian community so that, when we go out into this increasingly post-Christian world, we can faithfully represent Christ. And so that we can suffer for Him if it comes to that.’

You now live in Budapest, where you are a fellow at the Danube Institute. What brought you there?

‘I first came to Hungary in 2021 for a three-month fellowship. During that time, I learned that the country bears almost no resemblance to the image given of it in the Western media. Viktor Orbán received me and some other speakers who had spoken at a conference. We could ask him anything, and he answered with great intelligence and skill. At the end of the meeting, he said he wanted us to consider Budapest our intellectual home as conservatives. I thought it was a nice thought, but didn’t know what it meant.’

‘Now I do. Orbán inspires hope through his leadership as he fights against the ideological mandates coming from Brussels and the establishment in the media and academia. I don’t agree with everything he does, and Hungary is not the Garden of Eden, but Orbán shows what effective right-wing nationalist politics can be like.’

Are there also forms of nationalism you would caution against?

‘Yes, European history is full of examples of this. The deep hostility to nationalism seen in the in the post-war left stems from the horrible experience of early 20^th-century Europe. I think we should always be concerned about nationalism getting out of hand. At the same time, it’s an overreaction to teach people to be terrified of being proud of their own country and traditions. Loving your country and its traditions doesn’t mean hating everybody else’s.’

‘I live in Hungary, and I love seeing how proud Hungarians are of their country. I’ve never felt threatened by that. It’s strange to visit Germany or the UK and see how frightened people are of nationalism. European ruling elites have a fundamental self-hatred and exalt non-Western migrants as a way of coping with it. If you hate yourself, you will kill yourself. It seems like European civilization is committing slow-motion suicide.’

You are credited with launching JD Vance’s political career by popularising his book, Hillbilly Elegy. Meanwhile, your longtime friend and New York Times columnist David Brooks is a staunch critic of the Trump administration. Brooks argues that Trump is good at destroying left-wing institutions but is not a principled conservative who can rebuild them. Do you agree with him?

‘David Brooks is mostly right about this. Trump is a destroyer. I’ve never been a big fan of his. Half of what he says is outrageous and makes me roll my eyes. Yet eight years after he was first elected, I now realise that we needed a man like him to knock down the walls of the prison of elite respectability that prevented even Republicans from being anything but controlled opposition.’

‘I think Trump’s two presidencies will clear the field for rebuilding. JD Vance is the builder. He is intelligent, disciplined, Catholic, and he represents a fresh generation. Not only will Vance inherit the Trump legacy, but he will also take the best of it: proper nationalism, a rebirth of love for family, and respect for faith. He’s our best hope for recovery as a civilization.’