De vakanties lijken een tijd om eropuit te trekken. Caravans en met fietsen beladen wagens vervangen de vrachtwagens op de autowegen, stations en havens zijn gezellig druk, mensen in shorts en met rugzakken kleuren het straatbeeld. Vele mensen kiezen ervoor hun comfortabele huis achter te laten om rust en herbronning te vinden. Zijn deze vakantiegangers eigenlijk een soort nieuwe pelgrims, op zoek naar een leegte om te vullen? En beroven ze de lokale bewoners soms van zoveel stilte en rust dat ze niet meer overal welkom zijn?
Klassiek zijn pelgrims mensen die een reis maken naar een heilige plaats om spirituele redenen. Het doel van deze reis, een pelgrimage, kan variëren, zoals het zoeken naar een diepere spirituele ervaring, bidden, het doen van boete, het zoeken naar vergeving of, zoals bij de islamieten, het vervullen van een religieuze verplichting. Pelgrimages blijven een gewichtig en appellerend aspect van vele religies. In het christendom trekken jaarlijks honderdduizenden mensen naar Santiago de Compostela in Spanje, waar het op het patroonsfeest van Sint-Jacob (25 juli) broeierig druk is. In de islam brengen de Hadj en de Umrah meer dan tien miljoen gelovigen naar Mekka. Varanasi aan de Ganges is dan weer een belangrijk bedevaartsoord voor het hindoeïsme.
Het Heilige Land
Christenen hebben door de eeuwen heen een bijzondere aantrekkingskracht gevoeld naar het Heilige Land. Al in de middeleeuwen trokken pelgrims ernaartoe om de heilige plaatsen te bezoeken. Deze reizen waren vaak gevaarlijk en de pelgrims kwamen uit heel Europa. Om hen te beschermen, werden ridderorden opgericht zoals de Orde van Malta, de Duitse Orde en de Orde van het Heilig Graf.
De Orde van Malta, oorspronkelijk de Orde van de Hospitaalridders van Sint-Jan van Jeruzalem, verleende medische zorg aan pelgrims en verdedigde later de christelijke bezittingen in het Heilige Land. Na de val van Jeruzalem vestigden zij zich op Cyprus, Rhodos en uiteindelijk Malta. De Duitse Orde, opgericht tijdens de Derde Kruistocht, begon als een hospitaalorde maar groeide snel uit tot een militaire macht die actief was in de Baltische kruistochten. De Orde van het Heilig Graf beschermde de Heilig Grafkerk in Jeruzalem. Deze ordes bestaan nog steeds en hebben vooral een focus op liefdadigheidswerk, ook al kunnen we niet stellen dat het reizen naar Israël vandaag de dag veiliger is geworden.
Moderne bedevaartsoorden
Ook in onze geseculariseerde samenleving blijven bedevaartsoorden populair. In Europa trekken Lourdes, Fatima, Czestochowa, Loreto, Medjugorje en Altötting miljoenen pelgrims. Veel pelgrims maken de reis vanwege hun diepe geloof en devotie. Ze bezoeken deze heilige plaatsen om te bidden, spirituele kracht te vinden en dichter bij de kern van hun geloof te komen.
Bedevaartsoorden zijn ook fascinerend vanwege de vele meldingen van miraculeuze genezingen. Pelgrims, vaak met ernstige ziektes of handicaps, bezoeken deze plaatsen in de hoop op genezing of verbetering van hun gezondheid. De geneeskrachtige bronnen en de verschijningen worden door velen beschouwd als wonderbaarlijk. Veel mensen bezoeken deze heilige plaatsen om persoonlijke redenen, zoals het zoeken naar vrede, troost na een verlies, of het vinden van antwoorden op levensvragen. Soms wordt de reis ook ondernomen als een familietraditie of om een belangrijke levensgebeurtenis te markeren. Anderen komen gewoon om te danken voor ontvangen genade of om geloften in te lossen.
Pelgrimages bieden ook een gelegenheid voor pelgrims om deel uit te maken van een grotere gemeenschap van gelovigen. De ervaring van samen bidden, zingen en deelnemen aan religieuze ceremonies versterkt vaak hun gevoel van verbondenheid met anderen en met hun geloof.
Hoewel het primaire doel meestal spiritueel is, combineren sommige pelgrims hun reis met toeristische activiteiten. Waarom zouden ze ook niet geïnteresseerd zijn in de geschiedenis, architectuur en cultuur van het oord en zijn omgeving?
Nieuwe Zacheüssen, pelgrims aan de rand
Thomas Halík, een Tsjechische priester, theoloog en socioloog, spreekt over “nieuwe Zacheüssen”: moderne pelgrims en zoekers aan de rand van de kerk en samenleving. Deze mensen zijn vergelijkbaar met Zacheüs, een belastinginner uit het Nieuwe Testament die bekend stond om zijn zondige levensstijl maar door Jezus werd geroepen en getransformeerd.
De nieuwe Zacheüssen zijn vaak mensen die op zoek zijn naar dieper inzicht en betekenis in hun leven. Deze groep omvat mensen die sceptisch of onwetend staan tegenover georganiseerde religie, die zich niet meteen identificeren met een specifieke religieuze denominatie maar toch een spirituele honger voelen. Ze kunnen zich aangetrokken voelen tot meditatie, mystiek, of andere vormen van spirituele expressie die niet strikt binnen de lijnen van georganiseerde religie vallen.
Hier horen ook de mensen bij die sociaal, economisch of cultureel gemarginaliseerd zijn. Ze kunnen zich identificeren met Zacheüs als iemand die aan de rand van de samenleving stond, maar toch werd opgemerkt en geroepen door Jezus.
Voor een inclusieve kerk, maar evenzo voor een inclusieve maatschappij, is openheid naar en begrip voor deze nieuwe Zacheüssen belangrijk. Het zijn waardevolle gesprekspartners in de zoektocht naar waarheid en spirituele diepgang, en kostbaar in het scheppen van ruimte voor twijfel, vragen en diverse vormen van geloofsuitdrukking.
De multifocale pelgrim
Net als de nieuwe Zacheüssen laten “atypische” pelgrims zien dat de essentie van pelgrimage – de zoektocht naar betekenis, transformatie en verbinding – op vele manieren kan worden beleefd, buiten de traditionele contexten.
Zo kan men digitale nomaden onderscheiden, mensen die reizen en werken vanuit verschillende locaties over de hele wereld, aangedreven door een zoektocht naar vrijheid, nieuwe ervaringen en persoonlijke groei. Hun pelgrimage is vaak een zoektocht naar balans tussen werk en leven, zelfontdekking en culturele verrijking. Ecologische pelgrims reizen dan weer naar ecologische heiligdommen (misschien anti-heiligdommen) of zetten zich in voor milieuactivisme. Deze pelgrims zoeken verbinding met de natuur, streven naar duurzaamheid en willen een diepere betekenis vinden in de relatie tussen mens en milieu.
Mensen die langeafstandswandelingen, marathons, of andere fysieke uitdagingen aangaan als een vorm van persoonlijke of spirituele zoektocht zou men kunnen kenmerken als sportieve pelgrims. Voor hen is de fysieke reis een middel om (door endorfines) innerlijke kracht, veerkracht en spirituele verlichting te vinden. Ook kunstenaars kunnen reizen op zoek naar inspiratie, nieuwe perspectieven en creatieve groei. Hun pelgrimstocht draait om artistieke expressie en het vinden van betekenis in hun werk en leven.
Mensen die reizen om hun familiegeschiedenis te verkennen of historische plaatsen te bezoeken die betekenis hebben voor hun eigen identiteit en erfgoed, zou men kunnen omschrijven als historische of genealogische pelgrims. Ze zijn op zoek naar een diepere connectie met hun roots en een beter begrip van hun plaats in de geschiedenis.
Wetenschappers, onderzoekers en intellectuelen reizen naar conferenties, archeologische vindplaatsen of andere kenniscentra om hun begrip van de wereld te verdiepen. Hun pelgrimage is een intellectuele zoektocht naar kennis en waarheid.
Activistische pelgrims tenslotte reizen om deel te nemen aan sociale of politieke bewegingen. Hun reis is gemotiveerd door een zoektocht naar rechtvaardigheid, gelijkheid en het creëren van een betere wereld.
Uiteindelijk zou men kunnen spreken van een virtuele, universele pelgrim, een pelgrim zonder voorwerp met enkel een onderwerp.
De virtuele, universele pelgrim
Een virtuele universele pelgrim zou men kunnen omschrijven als een individu op persoonlijke reis, fysiek of spiritueel, gedreven door het verlangen naar groei, inzicht en verbinding.
Ongeacht religie of culturele achtergrond zoekt een pelgrim diepere betekenis en inzicht in het leven. Dit kan zowel een religieuze als een seculiere zoektocht zijn. De reis van de pelgrim, of deze nu echt naar een heilige plaats of metaforisch is, staat symbool voor persoonlijke groei en transformatie. Het doel is vaak minder belangrijk dan de ervaringen en inzichten die onderweg worden opgedaan.
Een pelgrim heeft een sterke intentie en toewijding aan het doel van zijn reis, of het nu gaat om spirituele verlichting, zelfontdekking of genezing. Dit onderscheidt hem van de gewone reizigers. De tocht van een pelgrim wordt vaak gevoed door spirituele, emotionele of psychologische behoeften. Hij zoekt troost, genezing, vergeving of een diepere verbinding met zichzelf, anderen of het universum. Pelgrims nemen tijd voor reflectie en contemplatie, overdenken hun leven, waarden en doelen. Dit kan door middel van meditatie, gebed, schrijven of simpelweg tijd doorbrengen in de natuur.
Hoewel de reis vaak persoonlijk is, ervaren pelgrims ook een gevoel van verbondenheid met anderen die een soortgelijke reis maken. Dit kan leiden tot de vorming van gemeenschappen en netwerken, zowel fysiek als virtueel.
In essentie vertegenwoordigt een pelgrim een universeel archetype van de zoekende mens, gedreven door een verlangen naar een diepere, betekenisvolle ervaring van het leven, ongeacht de fysieke vorm die deze reis aanneemt. Een reis die best alleen nooit stopt.
0 Comments